Back-ups en disaster recovery in de cloud

Dataverlies kan ontstaan door menselijke fouten, ransomware, hardwarestoringen of een calamiteit. Back-ups en disaster recovery (DR) in de cloud beperken dit risico met schaalbare opslag, geografische spreiding en betalen-naar-gebruik. Toch ben je als organisatie zelf verantwoordelijk voor de beschikbaarheid van je data en applicaties. Een goed plan draait om twee doelen: je Recovery Point Objective (RPO: hoeveel gegevens mag je maximaal verliezen) en je Recovery Time Objective (RTO: hoelang mag herstel duren). Cloudoplossingen helpen die doelen te halen met automatische back-ups, versleuteling en snelle herstelmethoden. Zo vergroot je de continuïteit, voldoe je beter aan eisen van klanten en toezichthouders en verklein je de impact van incidenten.

Cloudback-ups kopiëren je data versleuteld naar een externe, beheerde opslaglocatie. Meestal start je met een volledige back-up, gevolgd door incrementele back-ups (alleen wijzigingen). Dankzij deduplicatie en compressie blijven kosten en doorlooptijd beperkt. Voor virtuele machines en databases kun je werken met snapshots op blok- of volumeniveau voor snellere herstelpunten. Moderne platforms bieden immutabele opslag (niet te wijzigen of te verwijderen binnen een ingestelde periode) om sabotage door ransomware te voorkomen. Richt een 3-2-1-strategie in: minstens drie kopieën, op twee typen media, waarvan één offsite. Voeg waar mogelijk versiebeheer toe, zodat je ook bij sluimerende fouten kunt teruggaan naar een gezonde, oudere staat.

RPO bepaalt het maximale tijdsvenster aan gegevensverlies (bijvoorbeeld 15 minuten, 4 uur of 24 uur). RTO bepaalt hoelang systemen uit mogen staan voordat de impact onacceptabel wordt (minuten, uren of dagen). Stel deze grenzen vast per applicatie op basis van een business impact analyse. Bouw je retentiebeleid hier omheen, bijvoorbeeld: dagelijkse back-ups met 35 dagen retentie, wekelijkse met 12 weken en maandelijkse met 12 maanden. Kritieke systemen krijgen kortere RPO’s en snellere herstelpaden. Houd rekening met wettelijke bewaartermijnen en privacy-eisen. Documenteer afwijkingen expliciet en toets periodiek of de ingestelde schema’s nog passen bij je groei, seizoenspieken en nieuwe datastromen.

Wil je snel herstellen, combineer dan back-ups met technieken die de downtime beperken. Voor veel workloads zijn snapshots met “instant recovery” geschikt: je start een VM of database direct vanaf back-upopslag en migreert op de achtergrond terug naar productie. Continuous Data Protection (CDP) verkleint je RPO tot minuten of seconden door veranderingen continu te repliceren. Voor applicaties met strikte RTO’s zijn een warm of hot standby in een tweede regio of cloudaccount effectief, met geautomatiseerde failover. Disaster Recovery as a Service (DRaaS) biedt orkestratie, testplannen en netwerkmapping uit één platform. Kies per applicatie de juiste mix, want de snelste optie is niet altijd de meest kostenefficiënte.

Begin met een actuele inventaris van systemen, data en afhankelijkheden (bijv. DNS, identity, licenties, secrets). Voer een business impact analyse uit, definieer RPO/RTO per dienst en kies de bijbehorende herstelstrategie. Schrijf runbooks: stap-voor-stap instructies voor back-up, failover, terugfail en communicatie. Leg rollen en verantwoordelijkheden vast, inclusief escalatie en vervanging. Bewaar contactgegevens van leveranciers, cloudproviders en partners veilig maar bereikbaar. Automatiseer waar mogelijk met infrastructuur-as-code en DR-orkestratie om menselijke fouten te beperken. Test het plan regelmatig, evalueer resultaten en werk je documentatie bij wanneer er nieuwe applicaties, updates of teamwisselingen zijn.

Een plan is pas betrouwbaar als je het test. Voer regelmatige hersteltests uit: van bestandsniveau tot het opstarten van complete omgevingen in een geïsoleerde testvpc. Automatiseer validatie met checksums en integriteitsscans, zodat je weet dat back-ups daadwerkelijk leesbaar zijn. Organiseer tabletop-oefeningen (proces en communicatie) en technische failover-tests (werkend herstel) en meet de behaalde RPO/RTO. Documenteer lessons learned en pak verbeterpunten op, zoals ontbrekende afhankelijkheden of te trage DNS-aanpassingen. Richt ook monitoring en alerts in op mislukte back-ups, te lage retentieruimte en verdachte verwijderacties. Streef naar een vast ritme: maandelijks steekproeven, per kwartaal scenario-oefeningen, jaarlijks een volledige DR-test.

Beveilig je back-ups met least privilege-toegang, multifactor-authenticatie en versleuteling in transit en at rest. Gebruik sleutelbeheer (bijv. KMS) en overweeg immutability en write-once policies om ransomware te dwarsbomen. Let op dataresidentie en verwerkersafspraken om te voldoen aan privacywetgeving. Optimaliseer kosten via lifecycle policies (hot, cool, archive), deduplicatie en compressie. Plan egress en hersteltijd mee in je begroting: extreem goedkope opslag kan trager of duurder zijn bij herstel. Segmentatie over accounts en regio’s vergroot veerkracht. Houd een kosten- en risico-overzicht per applicatie bij, zodat je de balans tussen budget, prestatie en compliance onderbouwd kunt bewaken.